รางวัลอีกโนเบล

ศีล

วรชัย ทองไทย This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

หลายคนอาจเข้าใจผิดว่า คำสอนในพุทธศาสนามีแต่เรื่องความทุกข์ เรื่องของจิตใจที่ไกลตัว ไม่เกี่ยวข้องกับชีวิตประจำวัน และเป็นศาสนาเฉพาะตัว ซึ่งใครทำอะไรก็ได้รับผลนั้น จึงไม่จำเป็นต้องใส่ใจกับคนรอบข้างหรือสังคม แต่ในความเป็นจริงแล้ว กลับตรงกันข้าม
พุทธศาสนาสอนเรื่องกฎของธรรมชาติ และความจริงของธรรมชาติ ที่ทุกสิ่งทุกอย่างเกี่ยวข้องสัมพันธ์กันหมด ดังนั้น การกระทำของแต่ละบุคคลย่อมมีผลกระทบต่อสังคม และการเปลี่ยนแปลงของสังคมย่อมมีอิทธิพลต่อบุคคลด้วย นอกจากนี้ ยังได้สอนเรื่องการปฏิบัติตนให้เป็นสุข ในท่ามกลางธรรมชาติและสังคมที่เปลี่ยนแปลง

สำหรับความทุกข์ที่เป็นปัญหาสำคัญของมนุษย์ พุทธศาสนาเริ่มด้วยการชี้ให้เห็นปัญหาคือ ทุกข์เสียก่อน จากนั้นจึงสอนให้รู้ถึงสาเหตุของทุกข์  ให้เห็นถึงผลลัพธ์เมื่อทุกข์หมดไป รวมทั้งแนวทางปฏิบัติที่ทำให้สิ้นทุกข์ ซึ่งก็คือ อริยสัจ 4 อันได้แก่ ทุกข์ สมุทัย นิโรธ และมรรค นั่นเอง โดยผลลัพธ์เมื่อสิ้นทุกข์คือ นิพพาน อันเป็นความสุขสูงสุด ซึ่งก็เป็นจุดหมายสูงสุดของพุทธศาสนาด้วย

ถึงแม้ความสุขจะมีหลายระดับ และการเข้าถึงความสุขในแต่ละระดับ เป็นเรื่องที่ต้องทำด้วยตนเองก็ตาม แต่สิ่งแวดล้อมและสังคม ก็เป็นทั้งปัจจัยสนับสนุนและปัจจัยขัดขวางการเข้าถึงความสุข ดังนั้น ศาสนาพุทธจึงมีคำสอนมากมาย ที่จะทำให้สังคมร่มเย็นเป็นสุข โดยคำสอนขั้นต้นที่ทุกคนในสังคมควรปฎิบัติอย่างสม่ำเสมอ คือ ศีล 5

ศีล 5 หรือเบญจศีล เป็นการประพฤติชอบทางกายและวาจา 5 ประการ ประกอบด้วย

1. ปาณาติปาตา เวรมณี คือ เว้นจากการฆ่า การประทุษร้ายกัน
2. อทินนาทานา เวรมณี คือ เว้นจากการลัก โกง ละเมิดกรรมสิทธิ์ หรือทำลายทรัพย์สิน
3. กาเมสุมิจฉาจารา เวรมณี คือ เว้นจากการประพฤติผิดในกาม
4. มุสาวาทา เวรมณี คือ เว้นจากการพูดเท็จ โกหก หลอกลวง
5. สุราเมรยมชัชปมาทัฏฐานา เวรมณี คือ เว้นจากน้ำเมาอันเป็นที่ตั้งแห่งความประมาท

เมื่อได้ละเว้นการกระทำที่ไม่ดี 5 ประการแล้ว ก็ควรปฏิบัติธรรม 5 หรือเบญจธรรมคู่กันไปด้วย ได้แก่ 1. เมตตาและกรุณา (ความรักและความสงสาร) 2. สัมมาอาชีวะ (การหาเลี้ยงชีพในทางสุจริต) 3. กามสังวร (รู้จักยับยั้งควบคุมตนในทางกามารมณ์ ไม่ให้หลงใหลในรูป เสียง กลิ่น รส และสัมผัส) 4. สัจจะ (ความสัตย์) 5. สติสัมปชัญญะ (ระลึกและรู้ตัวอยู่เสมอ ไม่ประมาท)

ขอยกตัวอย่างคำสอนที่เกี่ยวข้องกับการใช้ชีวิตประจำวัน และการอยู่ร่วมกันในสังคม อีกสักสองสามชุด ได้แก่

• ทิศ 6 คือ การปฏิบัติตนต่อคนรอบข้าง 6 ประเภท ประกอบด้วย 1. บิดามารดา 2. ครูอาจารย์ 3. ภรรยาหรือสามี 4. มิตรสหาย 5. คนรับใช้และคนงาน 6. พระสงฆ์
• สังคหวัตถุ 4 คือ การช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ทำให้สังคมสุขสงบ มั่นคง สามัคคี และมีเอกภาพ ประกอบด้วย 1. ทาน (ให้ปัน) 2. ปิยวาจา (พูดอย่างรักกัน) 3. อัตถจริยา (ทำประโยชน์แก่เขา) 4. สมานัตตตา (เอาตัวเข้าสมาน)
• พรหมวิหาร 4 คือ ธรรมประจำใจของผู้ประเสริฐ ประกอบด้วย 1. เมตตา (ความรัก) 2. กรุณา (ความสงสาร) 3. มุฑิตา (ความเบิกบานพลอยยินดี) 4. อุเบกขา (ความมีใจเป็นกลาง)

จะเห็นได้ว่า คำสอนในพุทธศาสนาจะมีเป็นชุดๆ โดยแต่ละชุดมีข้อปฏิบัติมากน้อยแตกต่างกัน ซึ่งในการปฏิบัติให้ได้ผลนั้น ต้องปฏิบัติให้ครบทุกข้อ เป็นองค์รวม เพราะถ้าปฏิบัติแยกส่วน โดยเลือกปฏิบัติเพียงข้อใดข้อหนึ่ง หรือเพียงบางข้อแล้ว ย่อมจะไม่ประสบผลสำเร็จตามที่ต้องการ
สังคมไทยดั้งเดิมเป็นสังคมสงบสุข เพราะมีวัฒนธรรมอันมีพุทธศาสนาเป็นพื้นฐาน เป็นสังคมที่เข้มแข็ง โดยสามารถประยุกต์วัฒนธรรมต่างชาติให้เข้ากับสังคมไทยได้ แต่สังคมไทยปัจจุบันกลับไม่สงบสุข เพราะอ่อนด้อยทางศีลธรรม และเป็นสังคมที่อ่อนแอ เพราะรับเอาวัฒนธรรมต่างชาติเข้ามา โดยไม่แยกแยะ และไม่ประยุกต์เสียก่อน

ส่วนวัฒนธรรมตะวันตกดั้งเดิมนั้น มีรากฐานมาจากศาสนาคริสต์ อันเป็นศาสนาที่มีพระเจ้า ซึ่งเป็นผู้สร้างสรรพสิ่งทั้งหลาย รวมทั้งมนุษย์ ได้สร้างกฏหรือศีลขึ้น เพื่อให้มนุษย์ปฏิบัติตาม ถ้ามนุษย์ไม่ทำตามจะถือว่าเป็นบาป และต้องตกนรก แต่วิทยาศาสตร์ปฏิเสธทฤษฎีการสร้างมนุษย์ของพระเจ้า (Creation) แต่ยอมรับทฤษฎีวิวัฒนาการ (Evolution) เมื่อวิทยาศาสตร์แพร่หลายมากขึ้น จึงเกิดความขัดแย้งกับศาสนาคริสต์ ทำให้คนในสังคมตะวันตกส่วนหนึ่ง เลิกนับถือศาสนา และคิดว่าผู้นับถือศาสนาเป็นคนงมงาย

ในปี พ.ศ. 2537 รางวัลอีกโนเบล สาขาคณิตศาสตร์ ได้มอบให้กับ The Southern Baptist Church of Alabama ประเทศสหรัฐอเมริกา ที่ได้สร้างสูตรคณิตศาสตร์ของศีล เพื่อคาดประมาณจำนวนพลเมืองในแต่ละเขตปกครองของรัฐอาลาบามา ที่จะต้องตกนรก ถ้าไม่ได้ไปไถ่บาป

รางวัลอีกโนเบล: รางวัลสำหรับงานวิจัย  “ที่ทำให้หัวเราะก่อนคิด”

หมายเหตุ ผู้สนใจในรายละเอียดของคำสอนเกี่ยวกับการดำเนินชีวิตประจำวัน สามารถดาวน์โหลดหนังสือชื่อ ธรรมนูญชีวิต โดย พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตโต) ได้ที่ http://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/a_constitution_for_living_thai-eng.pdf